Вера Васильева вĕрентекен сайчĕ

Меню
Ыйтăм
Сире манăн сайт килĕшет-и?
Пĕтĕмпе миçе хурав: 45
Статистика

Халĕ кунта: 1
Хăнара: 1
Юзерсем: 0
Главная » 2015 » Çурла » 18 » Никита Петрович - вăрçă ветеранĕ
14:36
Никита Петрович - вăрçă ветеранĕ

Никита Петрович Петров Янмурçин ялĕнче, 1921 çулхи апрелĕн 1-мĕшĕнче, хресчен çемйинче çуралнă. Вăл Упири шкулта вĕреннĕ, каярах вара Красноармейски вăтам шкулне вĕренме куçнă. Вĕренсе тухсан 1940 çулта алла аттестат илнĕ.

Кĕркунне – сентябрь уйăхĕнче Тинĕс-Çар Флотне службăна кайнă. Вĕсене пурне те Ленинград витĕр Кронштадт хулине илсе кайнă. Вĕсенче 10 уйăх хушши вĕренмелле пулнă. Вĕсем - Тракри Леонид Дементьев, Карайри Константин Сергеев, Супарти Николай Сильвестров тата вăл «Хĕç-пăшал шкулне» («Школа оружия») химик тата комендор специальноçне вĕреннĕ. Вĕренÿре лайăх паллăсемпе çеç ĕлкĕрсе пынă. Вĕсем - «химиксемпе» «комендорсем» вĕренĕве маларах вĕçленĕ те, пуринчен те маларах службăна кайнă. Л.Дементьевпа вăл тральщиксен 203-мĕш бригадине лекнĕ. Вăл «Патрон» ятлă тральщик çине лекнĕ. Унта тăшмана хирĕç тăмалли хатĕрсем те çителĕклĕ пулнă. Карап çине вырнаçнă хыççăнах ăна иккĕмĕш статьяри старшина званине панă, карап çинчи химик-инструктор должноçне йышăннă.

Вăрçă пуçланнă вăхăт тĕлне вĕсен Балти флотне 50 ытла çĕнĕ çар карапĕсем килнĕ. Уйрăмах çĕнĕ йышши эскадра миноносецĕсем, «БТЩ» йышши тральщиксем, «Щука», «Малютка» йышши шыв айĕн ишекен кимĕсем, торпеда катерĕсемпе «Тинĕс охотникĕсем» тата тĕрлĕрен пулăшу карапĕсем строя тăнă. Вĕсем çинчи командăсемпе экипажсен вăрçă вăрçма пĕлес ăсталăхĕ ÿссе пынă. Вăрçă тухасса та вĕсем пĕлсех тăнă. 1941-мĕш çулхи июнĕн 21-мĕшĕнче çур çĕр çитеспе, вĕсен Балти флочĕн командующийĕ В.Ф.Трибуц вице-адмирал, Мускавран, СССР Тинĕс Çар-Флочĕн Главнокомандующийĕнчен - Н.Г.Кузнецов адмиралтан приказ илнине пĕлтернĕ. Флота ура çине тăратмалла - «Готовность №1» çине куçармалла. Ун чухне вĕсем флотăн тĕп базинче – Таллинра тăнă чухне «боевая тревога» пулнă. «Корабль к бою и к походу изготовить» команда панă. Татах команда килнĕ: «Карапсене гаваньрен рейда илсе тухмалла». «Рейдра» тăнă вăхăтра Германи Совет Союзĕ çине тапăнса кĕни çинчен пĕлтернĕ. Кун хыççăн вара ирхине 4 сехетре рейдра пуçтарăнса тăнă эскадра вырăнтан тапранса тухнă. Пирĕн «Патрон» тральщик те карапсем хушшинче хăй вырăнне йышăннă. Эскадра йышĕнче икĕ линкор: «Марат», «Октябрьская революция», крейсерсем: «Киров», «Максим Горький», лидерсем: «Ленинград», «Минск», çĕнĕ йышши эсминецсем: «Свирепый», «Сердитый», «Сильный», «Смелый», «Сметливый», «Гордый», «Страшный», «Гневный», «Грозящий», «Славный», «Статный», «Строгий», «Опытный», «Отличный» тата ыттисем те. Çапла вара çак йышпа Рига заливĕ еннелле тапранса тухнă вĕсем. Пысăк карапсене тавраллах эсминецсемпе торпеда катерĕсем сыхласа пынă. Вĕсен çар карапĕсен шучĕ пирĕннинчен нумайрах пулнă иккен. Апла пулсан та пирĕн моряксем нимĕç карапĕсене пур пек пăшалтан персе кĕтсе илнĕ. Чылай сиен тунă пирĕн карапсем нимĕçсене. Фашистсем сывлăшран та самолетсемпе тапăннă. Вĕсем тапăннине сирсе ярса та ĕлкĕреймен пирĕннисем. Çавна май вĕсем пĕрремĕш кунах пирĕн эскадрăри карапсене нумай сиен те çухатусем кÿнĕ. Пирĕннисем вара пысăк карапсене çине тăрса сыхласа пынă. Нимĕçсен «Юнкерçĕсем» вуншарăн вĕçсе килсе пирĕн карапсене тапăнса тăнă, вĕçĕ-хĕррисĕр бомбăсем пăрахнă. Хамăрăн И-153 «Чайка» истребительсем те пулăшасшăн пулнă пире. Анчах сахал йышлă пирки вĕсем пире витĕмлĕ пулăшу кÿреймен. Çапла пулса иртнĕ пĕрремĕш тытăçу. Кайран пирĕн дивизионри тральщиксем кашни кунах тинĕсре нимĕçсен минисемпе кĕрешнĕ. Чăннипех те «тинĕс ĕçченĕсем» пулса тăнă эпир вара. Кашни кунах, нимĕçсен шыва лартса тухнă минисене тралпа çаклатса трал «хаччисемпе» вĕсен «минрепне» татса янă, çиеле – шыв çине хăпарнă минăсене тупăсенчен персе сирпĕтме тытăннă. Анчах тăшман самолечĕсем пире вĕçĕмсĕр тапăннă _ тупăсемпе пулеметсенчен пенĕ. Вĕсен шыв айĕн ишекен киммисем те канăç паман _ пирĕн çине торпедисене кăларса янă. Шыв çинче ишсе çÿрекен минăсенчен те кашни минутрах сыхланмалла. Пирĕн çарсем тăшмана тытса чарас тесе паттăрлăх кăтартса çапăçнă. Анчах вăйсем тан мар пирки вĕсен ирĕксĕрех чакма лекнĕ. Август уйăхĕн варринче фашистсем Таллин-Ленинград çула татса тухнă, пирĕн Балти флочĕн бази _ Таллин хули патнех çывхарса çитнĕ.

Вĕсене тĕрлĕ операцисене хутшăнтарнă. Уйрăмах пĕр яваплă та хăрушă задание пурнăçланă вĕсем. 1941-мĕш çулхи августăн 26-мĕшĕнче пулса иртнĕ ку поход. Карапăн икĕ енĕпе те, çÿлти палуба çинчи ятарлă рельсĕсем тăрăх куçарса 400-450 кг таякан бомбăсене борт тăршшĕпех вырнаçтарса тухса çыхса çирĕплетнĕ. Çапла вара пĕр 10 сехет тĕлнелле çула тухнă. Вĕсемпе пĕрле пĕр катер _ «морской охотник» пынă. Малтанах виçĕ самолет сылтăм енчен пырса мачтăна перĕнес пекех аяла анса бомбăсем вĕçертсе хăварнă. Бомбăсем шыва ÿксен вара фонтан пек çÿлелле сирпĕнсе хăпарнă. Тупăран перекен комендорсем иккĕшĕ те тĕшĕрĕлсе ÿкнĕ_ пĕри вилсех кайнă, тепри вара хырăмран аманнă. Туппин кĕпçи те вĕçĕ-хĕррисĕр пенипе хĕрсе кайса усăнсах аннă. Çак нимĕнле çăлăнăç та курăнман вăхăтра, командир мостик çинчен «Поставить дымовую завесу» команда панă. Вăл вара тÿрех карап хÿрине пĕтĕм вăйран чупса кайнă. Нимĕç самолечĕсем пирĕнтен хăпнă ĕнтĕ, анчах пирĕншĕн хăрушлăх пĕтмен _ самолетсем çинечен пăрахнă якорьсăр минăсемпе «мини-ловушкăсем» шыв çинче темĕн чухлех пулнă.

Карап çаплах тĕтĕм ăшĕнче ишнĕ-ха. Халлĕхе вĕсем «Сескар» утравран иртсе «Лавенсари» утрав патнелле çеç çывхарса пынă. Унта вара çÿллĕ туллă «Гогланд» утрав пулнă, вара тин ирхине Таллина çитме пултарнă.

Çĕр хутах, темиçе хутчен те пирĕн çине тапăнма хăтланса пăхнă вĕсем, анчах ĕç тухман. Пирĕн комендорсем вĕсене çывăха та яман. Пысăк çухатусем тÿснĕ пирĕннисем. Вĕсен экипажĕнчен 5 матроспа пĕр старшина вилмеллех аманнă. Рейдра тăракан пирĕн карапсем тăшман еннелле хула урлă вĕçĕ-хĕррисĕр пенĕ, тип çĕр çинчи çарсене пулăшнă. Вĕсен тĕп тĕллевĕ: тăшмана мĕнле те пулин вăхăтлăха хулана кĕрсе каясран тытса чармалла, аманнисемпе хуларан транспорт çине ларса каякансене вĕсем рейда тухиччен хÿтĕлемелле. Батальон командирĕ М.Смирнов полковник матроссемпе старшинасене тăватă ротăна уйăрнă, кашни ротăна станковый пулеметсем пама приказ панă, рота командирĕсене çирĕплетнĕ. Вĕсене кашнинех винтовка тата 100-шер патрон валеçсе панă. Патрон лентисене хулпуçисем çине çакса янă та стройпа кирлĕ çĕре утнă. Стройра юрă пуçлакансем те пулнă. Анчах тăшмана тытса тăратпăр тенĕ, темĕнле йывăр пулсан та. Кайран Верховной Главнокомандованинчен приказ килнине пĕлтернĕ: Таллина хăварса кунти пĕтĕм хĕç-пăшала, пурлăха, çар карапсемпе транспортсем çине тиесе, эскадра йышĕпе пĕрле Кронштада çитсе вырнаçмалла. Приказа пурнăçласа тип çĕр çинчи чаçсемпе соединенисем хуларан тухса пристаньсемпе причалсене куçма тытăннă ĕнтĕ. Вĕсен вара чи юлашкинчен, тăшман аттакисене сире-сире, ăна чарса тăрса, майĕпен хуларан тухнă.

Батальона татах пĕр çĕр çынна яхăн отрядсем çине пайласа пĕчĕк ушкăнсемпе гаване тухмалла тесе приказ панă. Вĕсен отряд командирĕ И.Кравченко капитан-лейтенант приказ панă: каç пулса килеспе тăшмана тытса тăрса хÿтĕленсе «Бакаравский гаване» çитсе тухмалла пулнă. Вĕсем гаване тухса пĕтнĕ хыççăн «Вирония» пăрахут çине вырнаçнă.

Акă портри буксир «Вирония» пăрахута троспа кăкарса гаваньрен рейда кăларса янă. Анчах тăшман тупписем кайма хатĕрленнĕ рейдри  карапсем çине тати-сыпписĕр пеме тытăннă. Вĕсен снарячĕсем пирĕн пăрахут çумĕнчех ÿксе çурăлнă. Пирĕннисене сыхлама вара 4-5 сторожевикпа «морской охотниксем» çеç юлнă. Тăшман авиацийĕпе шыв айăн ишекен киммисем вĕçĕмсĕр атакаланă - бомбăсемпе чыхлантарнă, торпедăсемпе атакаланă. Пирĕннисем эскадра карапĕсенчен юлнăçемĕн юлсах пынă. Кĕçех, каç пулнипе пĕрле, Финлянди енчен торпеда катерĕсен ушкăнĕ пирĕн пата çывхарма хăтланнă. Ăна асăрхасанах «Киров» крейсерпа эсминецсем вĕсем çине тупăсенчен пеме тытăннă. Икĕ катерĕ пысăк снарядсем лексе çурăлнипе сывлăша сирпĕннĕ, теприне вут хыпса илнĕ те ыттисем каялла çаврăнса вĕçтернĕ. Кусем хыççăнах тăшман самалечĕсем курăнса кайнă. Нимех те тăвайман-ха вĕсем пире. Пирĕн карапсем вут-хĕм сирпĕтсе персе самолетсене хăваласа янă.

Каç пулса килнĕ. Шăп çак вăхăтра нимĕçсен шыв айĕн ишекен кимми «Киров» крейсер çине тĕллесе торпеда кăларса янă. Çакна «Яков Свердлов» миноносецăн командирĕ асăрханă. Вăл хăйĕн миноносецне хăвăрт çавăрса торпеда çулĕ çине урлă лартнă. Çапла майпа миноносец командирĕ Флагмăна нихăçан курман паттăрлăхпа хăюллăх кăтартса çăлса хăварнă. Сасартăк пирĕн пăрахут çине пилĕк «Юнкерс» тапăннă. Пăрахут çинче пĕр 45 миллиметрлă тупăпа икĕ «Максим» пулемет кăна пулнă. Пирĕн пулемĕтчиксем вĕсене тĕллесех пенĕ, анчах самолет ÿкмеллех тивретеймен. Бомбăсем бортран пĕр темиçе метр аяккарах кăна ÿксе çурăлнă. Акă пĕр пулемечĕ пеме чарăннă - зенитчика самолетран персе амантнă. Часах унта икĕ матрос чупса хăпарса пулемета ĕçлеттерме пуçланă. Акă пăрахут çине бомба ÿксе аçа çапнă пекех çурăлнă. Пăрахут хыттăн кисренсе илнĕ те хăрах еннелле тайăлнă. Никита Петрова сывлăш хумĕ Борт урлă шыва йăтса пенĕ. Вăл путакан пăрахутран аяккарах ишсе кайма тăрăшнă. Кăштахран пăрахут варринчен çурăлса шыва путнă. Нимĕçсен «Мессершмидтчĕсем» пирĕнтен çаплах хăпман-ха. Акă унран инçех те мар пĕр йывăçран тунă ещĕк ишсе пынине курнă вăл. Çăлăнăç шыраса çав ещĕке ярса илме шутланă. Сасартăк ăна хăватлă хум пырса çапса аяла тунă. Тепĕр хум çÿлелле çĕклесе илнĕ те, инçех те мар ун еннелле пĕр «морской охотник» çывхарнине курнă вăл. Карап çинчисем ăна курнă та шывран туртса кăларнă. Çутăлса çитнĕ те, вĕсем çине тăтах икĕ «Юнкерс» пикене тухнă, бомбăсемпе чухлантарнă. Юлашкинчен пулеметсенчен персе пулĕсемпе пĕрĕхтерсе хăварнă. Анчах тĕл лектереймен. Ун пеккисем карап çинче татах 12 матроспа старшина пулнă. Тепĕр çур сехетрен карап «Ленинградсовет» вĕренÿ карапне хăваласа çитнĕ. Халĕ ĕнтĕ вĕсем çав карап çине куçса ларнă. Ку карап та хĕç-пăшалтан пуянах мар _ ун çинче икĕ тупăпа пулемет çеç. Кронштада çитичченех пирĕн карап çине тăшман самолечĕсем вĕçĕ-хĕррисĕр тапăнсах пынă, нумай бомбăсем пăрахнă, пулеметсене çунтарнă. Хăрушлăха сирсе пырса карап Кронштада çитнĕ-çитнех. Юлашкинчен паллă пулнă. Таллинран Кронштада каçнă караванра пурĕ 195 çар карапĕпе транспортсем тата пулăшу карапĕсем пулнă. Çар карапĕсенчен чылайăшĕ шыва путнă. Ыттисене тăшман самолечĕсемпе шыв айĕн ишекен киммисем бомбăсемпе тата торпедăсемпе шыва путарнă. Чăнах та, питĕ пысăк йывăрлăхпа пулса иртнĕ ку «Таллинский переход». Çапла вара пирĕн 16 çар карапĕпе катерсем, 36 транспортпа пулăшу тата вĕтĕ карапсем Кронштада çитеймен.

Кронштада çитсен Никита Петрович хăй службăра тăракан «Патрон» тральщик çине кайнă. Халĕ 1941 çулхи сентябрьте, Ленинград хули те фронт-хула пулса тăнă. Нимĕçсен инçете перекен артиллерийĕ кунĕн-çĕрĕн хула çине пенĕ. Пирĕннисем вара Ленинграда çăлса хăварас тесе çине тăрса тăшманпа çапăçнă. Хула халăхĕ те ырми-канмисĕр ĕçленĕ, хулана хÿтĕленĕ. Йывăр пулсан Балти флочĕ тăшмана пĕр канăç паман. 1941 çулхи августăн 8-мĕш каçхине, пирĕн флотăн «минăпа торпедăллă авиацин» 1-мĕш полкĕнчи аякка вĕçекен самолетсен ушкăнĕ, полк командирĕ Е.Н.Преображенский полковник ертсе пынипе, Саарема утрав çинчи аэродромран инçе çула тухнă. Вĕсен тĕп тĕллевĕ вара фашистла Германин тĕп хулине Берлина çитсе кунти пысăк пĕлтерĕшлĕ çар завочĕсем çине бомбăсем пăрахмалла, вĕсене аркатмалла. Кĕçех Берлин çуттисем курăнса кайнă. Пирĕн пилотсем вара, картăсем çинче кăтартнă тĕллевсем тĕлне çитнĕ хыççăн «бомболюксене» уçса бомбăсене вĕçтерсе янă. Çакăн хыççăн, аялта çĕр çинче, хăватлă бомбăсем çурăлнипе, нимĕçсем пысăк çухатусем тÿснĕ. Кун хыççăн пирĕн самолетсем килелле çул тытнă, Берлин çине нимĕçсем вулама тесе листовкăсем пăрахса хăварнă. Октябрь уйăхĕнче татах приказ илтĕмĕр - пирĕн «Ханка» çур утравĕ çинче гарнизонпа пурлăха тинĕс тăрăх, карапсем çине лартса, карапсем çине тиесе Ленинграда куçарса килмелле пулнă. Вĕсем килекен, каякан карапсене çул уçса панă. Пĕр каçхине, çур çĕр иртсен 1 сехет тĕлнелле, вĕсем Таллин тĕлĕнчен иртсе пынă. Ку октябрĕн 26-мĕшĕнче пулса иртнĕ. Чиперех ишсе пынă вĕсем. Сасартăк аçа çапнă пек взрыв пулса илнĕ. Вăл химик пулнă май, унăн яланах çÿлти палуба çинче пулмалла пулнă та, халĕ ĕнтĕ вăл карап вĕçĕнче пулнă. Вăл çавах тральщик икĕ пая хуçăлса, çĕкленсе татăлса путиччен, шыва сикме ĕлкĕрнĕ. Пĕтĕм вăя пухса малалла ишнĕ. Асăрхатăп, манран инçех те мар пĕр иккĕн-виççĕн çине тăрсах, ман пекех хум хăваланă еннелле ишнĕ.  Пĕр çирĕм минут хушши ишнĕ ĕнтĕ вĕсем. Сасартăк, вĕсенчен инçех те мар, «мегафонпа» хыттăн кăшкăрса калаçнине илтнĕ. Вĕсенчен инçех те мар - пĕр 200 метрта карап кÿлепи. Акă карап патне çитрĕ вăл. Ăна тата ыттисене те карап çине хăпарма пулăшрĕç. Ку карап «Ударник» ятлă хурал карапĕ пулнă. Ăна ятарласах вĕсене çăлма янă. çак карап çинчех Кронштадта çитсе вырнаçнă.

Халĕ вĕсен «Патрон» пĕтнĕ те, ăна урăх тральщик çине, татах химик пулма куçарнă. «Ижорец» ятлăччĕ вăл. Хĕл çывхарнă, хĕл каçма вĕсене Ленинграда куçарнă. Вĕсен карапĕ вара Нева çинче тăнă. Тăшман малтанхи пекех, çĕрĕн-кунĕн самолетсемпе тапăннă. Хула çине бомбăсем пăрахнă.

Нимĕçсен авиацийĕ хула çине чылай чухне çĕрле вĕçсе килнĕ. Нимĕçсен «çиçĕмлĕ вăрçи» путлансах ларнă-ха, анчах çаплах вăйлă пулнă вĕсем. Блокадăра пурăннă май темĕнле йывăрлăхсене те тÿссе ирттернĕ вăл. Кĕçех нимĕçсем пирĕн флотăн тĕп вăйăсене пĕтерсе хума шутланă. Нимĕçсем пирĕн карапсене пĕтерме питĕ тĕплĕн хатĕрленнĕ. 1942-мĕш çулхи апрелĕн 4-мĕшĕнче пирĕн «радарсем» Ленинградран 115 çухрăмрах самолечĕсен пĕр ушкăнне экран çинче асăрханă. Каçалапа, 19 сехет тĕлнелле, пур çĕрте те сиренăсен хăлхана минретекен сасси илтĕнсе кайнă. Карапсем çинчи тата урамсенчи репродукторсем тăрăх «Сывлăш тревоги» панă. Вĕсен самолечĕсенчен 8-ăшне зенитчиксем персе антарнă, ыттисем вара каялла тарнă. Çапла вара нимĕçсем пирĕнне пĕр карапа та персе путарайман, сиенлемен.

«Киров» крейсер вырăнне пĕр вĕренÿ карапне - «Свирь» ятлăскерне вырнаçтарнă. Пур карапсене те урăх тĕслĕ сăрăпа сăрланă, çиелтен «маскировка» тунă.

Тăшман пирĕн карапсем çине тăтах темиçе хутччен те тапăннă, анчах та вĕсен тăрăшни кăлăхах пулнă. Çапла вара нимĕçсен «Айшстосĕ» тĕппипех пĕтнĕ.

Нимĕçсен авиацийĕ Ленинграда тата пирĕн карапсене тапăнма пăрахмасть-ха. Кăнтăрла çеç мар, каçпа та вĕçсе килнĕ вĕсем. Çавна май хулана та карапсене маскировка тума май пур таран тăрăшнă.

1942 çулхи çу кунĕсенче пирĕн подводниксем нимĕçсене аптратсах çитернĕ. Пирĕн хастар подводниксем тăшман çыранĕсем çывăхнех ишсе тухнă, вĕсен порчĕсенчи çар склачĕсемпе çурчĕсене тата кунти транспортсене тупăсемпе пулеметсенчен çунтарнă. Каялла таврăннă чух минăсем лартса хăварнă. Çак минăсем çине пырса тăрăннипе чылай карапĕсем шыва путнă.

1942 çулта Сталинград таврашĕнче хаяр çапăçусем пуçланса кайнă. Çавна май пирĕн тральщиксен хамăр карапсен çулне минăсенчен тасатса уçса пынă. Балти флочĕ те Сталинград патерĕсене тăшмана ункăна хупса аркатса тăкма пысăк пулăшу панă. 1942 çулхи навигаци вĕçленсе пынă ĕнтĕ.

1943 çулхи çуркуннепе çуллахи уйăхсенче Балти тинĕсĕнче пирĕн флотăн активлăхĕ тăтах та ÿснĕ. Тинĕс минисене вара икĕ яруспа лартнă. Апла пулсан та нимĕçсемшĕн канлĕх тупăнман. Кĕтмен япала сиксе тухнă вĕсен умне - пирĕн «торпедăллă авиаци» вĕсем шутланине пĕтерсех хунă. Пирĕн летчиксем 1943 навигаци вăхĕтĕнче нимĕçсен 55 транспортне шыва путарнă. Пĕтĕмпе вара çак çулхине фашистсен 123 çар карапĕпе транспорчĕ Балти тинĕсĕн тĕпне выртса юлнă. 1943 çулта пирĕн командовани, Ленинграда «блокадăран» хăтарас тĕллевпе, тип çĕр çинче - Ораниенбраумран пуçласа Синявин тÿпемĕсем таранах, хăватлă плацдарм хатĕрлеме хушнине вăрттăн систерсе хунă. Пирĕн моряксен вара хăйсен карапĕсемпе темиçе пин салтакпа вĕсен хĕç-пăшалне Нева шывĕн çăварĕ урлă плацдарм çине каçарса янă. Кĕç штормла çанталăк пуçланса каять. Нимĕç кунти фарватера тупăсенчен персех тăнă. Апла пулин те пирĕннисен приказа пурнăçламаллах пулнă.

Приказа пурнăçлама командовани майсем тупрĕ-тупрех. Тральщиксем «фарватера» тепĕр хут тасатса тухса панă. Ăна тăтăшах тĕтĕмпе хупласа тăнă. Пирĕн карапсен тупписем тăшманăн малти линине «ăшаласах» тăнă. Декабрĕн 23-мĕш каçхине татах приказ килни çинчен пĕлтернĕ. Çитес 15 кун хушшинче, Нева çинчи малтанхи фарватерпа усă курсах, плацдарм çине татах, малтанхинчен икĕ хут ытларах, салтаксемпе хĕç-пăшал çитернĕ. Инкеке те лекнĕ вĕсем кунта. Снарядсене тип çĕр çине куçарнă чухне пăрлă шывран та ишсе тухмалла пулнă. Çĕнĕ 1944 çулхи январĕн 2-мĕшĕ тĕлне Нева çинче пăр хулăнлансах ларнă та карапсемпе плацдарма пулăшма майсем вуçех пĕтнĕ.

1944 çулхи январĕн 14-мĕшĕнче, каçхине 22 сехет иртнĕ хыççăн Орениенбаум плацдармĕнче хатĕрленсе тăнă пирĕн 2-мĕш ударлă çарпа ытти çар чаçĕсем Ропша поселокĕ еннелле наступлени пуçласа янă. Вĕсемпе пĕр вăхăтрах Пулково тÿпемĕ енчен пирĕн 42-мĕш çар, 2-мĕш ударлă çара хирĕç тĕл пулас тĕллевпе  наступление тухнă тесе пĕлтернĕ. Пилĕк талăк хушши кĕрлерĕ ку наступлени. 1944 çулхи январĕн 19-мĕшĕнче, нимĕçсен Петергофпа Стрельниково таврашĕнче тăракан çарсен ушкăнне ункăна хупса хăварса пирĕн 2-мĕш ударлă тата 42-мĕш çарсем вĕсене тĕппипех çĕмĕрсе тăкрĕç, Ропша поселокĕнче пĕр-пĕринпе тĕл пулчĕç. Çавна май Ленинград блокадăран тинех хăтăлчĕ. Январĕн 27-мĕшĕнче вара, Ленинграда блокадăран хăтарнă ятпа, 324 тупăран 24 залп парса салют туса ирттернĕ. Мĕнле савăнтăмăр çакăншăн. Аслă Отечественнăй вăрçă вăхăтĕнчи Ленинградра пĕрремĕш салют пулнă-ха вăл.

1944 çулхи навигаци уçăлнă хыççăн пирĕн «Ижорец» татах хăйĕн «ĕçне» пикенчĕ. Халĕ ĕнтĕ Фин заливне çеç мар, ытти çĕрти фарватерсене те минăсенчен тасатнă. Фашистсем пирĕнтен хăракан пулчĕç, анчах çулсем çине çаплах минăсем лартса тултараççĕ. 1944 çулхи июнь уйăхĕнчен пайтах мина пĕтернĕ тĕрлĕрен вырăнсенчен.  Июнĕн 21-мĕшĕнче вара хамăр та инкеке лекрĕмĕр. Выборг заливĕнче, Финляндин çыранĕсем  çывĕхĕнче тралпа ĕçлеттĕмĕр. Кунта вара финсем, хăйсен çыранĕсем патне пирĕн карапсене çывхарма парас мар тесе пулĕ ĕнтĕ, çыран тăршшĕпех минăсем лартса тултарнă. Тăшманпа çапăçса кунта хамăрăн «Статный» эсминей та шыва путнăччĕ. Чиперех трала туртса пынă, кĕтмен хушăрах карап сăмси тĕлĕнче  мина çурăлса кайнă. Карап питĕ хытă кисренсе илнипе тата вăйлă сывлăш хумĕ пырса çапнипе, вăл лебедка çумне питĕ хытă ÿксе çапăннă, пуçа амантса тăн çухатнă пулнă. Юрать-ха ăна юлташсем вăхăтра шыва антарнă шлюпка çине хăйсемпе пĕрле илсе, путакан тральщикрен аяккалла илсе кайма  ĕлкĕрнĕ. Вĕсене çăлма пынă катер çине куçарнă вара ăна юлташсем. Вăл тÿрех Кронштадта çул тытнă, ăна унта госпитале вырнаçтарнă. Пуçа контузи пулнă пирки вăл госпитальте тин тăна кĕнĕ. Çавăнпа та карап çинче унпа мĕн пулса иртнине нимĕн те астуман вăл.

Госпитальте икĕ уйăх ытла сипленнĕ. Кунти медицина комиссийĕ ăна карап çинче урăх службăра тăма юрăхсăр тесе çирĕплетнĕ. Кунтанах карапсене  юсакан 547-мĕш батальона куçарнă. Таллинри «Тинĕм заводĕнче» ĕçленĕ. Киле – Янмурçин ялне, 1947 çулхи март уйăхĕнче çеç çаврăнса çитнĕ. Халĕ ĕнтĕ Аслă Отечественнăй вăрçăн  иккĕмĕш ушкăнĕнчи инваличĕ.

Пурăнакансенчен пĕри – вăл ĕнтĕ, тепри – Кивĕ Йĕкĕтри Давыд Алексеевич Алексеев. Вăл хăй, 1947 çулхи мартăн 18-мĕшĕнсе Таллинран тухса службăран таврăнсанах  мирлĕ ĕçе кÿленнĕ. Мăшăрланса çемье чăмăртанă. Мăшăрĕпе – Мария Ивановнăпа ывăлпа хĕр – Владиславпа Эмилияна çуратса пăхса ÿстернĕ. 1949 çулта ялти клубра ĕçлеме тытăннă. 21 çул хушши çак клубрах заведующий ĕçĕсене туса пынă. 1971-1972 çулсенче клуб çуртне çĕнерен туса лартнă.

 Пĕр вăхăт  районти культура пайăнче инспектор  пулса ĕçлеме те тÿр килнĕ унăн. 7 çул хушши КПСС райкомĕн пропагантистĕнче тата культура пайĕн инструкторĕнче тăрăшнă. Юлашки вăхăтсенче вара тăван В.И.Ленин ячĕллĕ колхозри профсоюз комитечĕн председатĕлĕнче нумай çул хушши пĕр улшăнмасăрах ĕçлесе тивĕçлĕ канăва тухнă.

 Тăван çĕр-шыва хÿтĕленĕшĕн панă I, II степеньлĕ Отечественнăй вăрçă орденĕсемпе, «Хăйуллăхшăн», Çапăçури паллă ĕçсемшĕн», Германине çĕнтернĕшĕн». Медальсем çумне мирлĕ вăхăтра хастар ĕçленĕшĕн панă наградăсем те хушăннă унăн.        

Просмотров: 439 | Добавил: сатурн1 | Рейтинг: 0.0/0
Всего комментариев: 0
Имя *:
Email *:
Код *:
Кĕмелли форма
Кун тăрăм
«  Çурла 2015  »
ТнЫтЮнКçЭрШмВр
     12
3456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930
31
Архив
Туссем
  • Виталий Михайловăн чăвашла сайчĕ
  • Зинаида Михайловăн "Кăмăл" вĕренÿ пĕрлешĕвĕ
  • Трак Ен
  • Нестер Янкас пĕрлĕх сайчĕ
  • Илемлĕхпе сапăрлăх тĕнчи
  • Чăваш халăх сайчĕ
  • Вĕрентÿ министерствин сайчĕ
  • Поиск

    © студия web-дизайна ПАЛИТРА 2024
    Сделать бесплатный сайт с uCoz